Berthe Morisot
pionier van het impressionisme

Niemand vertegenwoordigt het impressionisme met meer talent en met meer autoriteit dan Berthe Morisot !
Deze woorden zijn geschreven in 1881 door kunstcriticus Gustave Geffroy. Hij hoorde tot de groep critici die zich vanaf het begin positief heeft uitgelaten over het impressionisme. Het is interessant om te zien hoe hij Morisot op waarde weet te schatten terwijl haar naam tegenwoordig niet meer bij iedereen bekend is. Dat ligt noch aan Geffroy, noch aan Morisot, maar heeft alles te maken met de male gaze van de kunstgeschiedenis. Immers, in de 19e eeuw heeft men gesteld dat grote meesters uitsluitend witte, westerse mannen kunnen zijn. Door herhaling wordt deze stelling automatisch bevestigd en bestendigd, met als gevolg dat vrouwelijke kunstenaars in de vergetelheid raken. Over dit hiaat in de kunstgeschiedenis verwijs ik graag naar de website van mijn boek Herstory of Art www.herstoryofart.nl

De afgelopen decennia heb ik mij intensief beziggehouden met onderzoek voor de biografie Camille Claudel statuaire, een boek dat in 2025/26 zal verschijnen. Aansluitend zal ik me buigen over de biografie Berthe Morisot, pionier van het impressionisme zodat ook zij haar rechtmatige positie in de kunstgeschiedenis terugkrijgt. 

© Karin Haanappel
www.karinhaanappel.nl 

Als je op de hoogte wilt blijven van mijn kunsthistorische avonturen kun je je vrijblijvend abonneren op mijn nieuwsbrief. KLIK hier om aan te melden.

Morisot in een notendop

Berthe Morisot (1841-1895). Toen Édouard Manet haar in 1868 ontmoette, was hij meteen onder de indruk. Zowel haar manier van schilderen als haar verschijning spraken hem aan en hij vroeg haar zijn leerlinge te worden. Morisot weigerde. Ze schilderde al geruime tijd in impressionistische stijl en haar werken werden enthousiast ontvangen en verkocht in de officiële Salon. Er was geen enkele noodzaak om leerlinge te worden van een kunstenaar wiens schilderijen overwegend werden afgewezen.

Dat impressionistische werken van vrouwelijke kunstenaars wél werden toegelaten in de Salon en die van mannelijke kunstenaars niet, lijkt op het eerste gezicht misschien vreemd. Echter, destijds werd het impressionisme gezien als een vrouwelijke manier van schilderen, omdat het schetsmatig was en niet volgens de regels van de Académie des Beaux-Arts. Aangezien vrouwen geen toegang hadden tot de Académie, was een veelgehoorde uitspraak L’Impressionisme est feminin.

Ondanks haar weigering om zijn leerlinge te worden, ontstond er een hechte vriendschap tussen Morisot en Manet en wisten zij elkaar te inspireren. Door haar succes waagde Manet zich zelfs aan het impressionisme, waardoor hij tegenwoordig wordt gezien als de vader van de moderne schilderkunst. De ware vernieuwer is echter Morisot.

Morisot trouwde in 1874 met Manets jongere broer Eugène. In een brief schreef zij: Ik heb een eerlijke en perfecte jonge man gevonden, die oprecht van mij houdt. Ik ben de positieve kant van het leven binnengekomen na zo’n lange tijd van hersenschimmen… Het was een huwelijk gebaseerd op wederzijdse liefde. Morisot kon blijven schilderen onder haar eigen naam en Eugène Manet deed niets liever dan het werk van zijn vrouw promoten.

In 1878 werd hun enige kind geboren. Dochter Julie werd al snel een van haar moeders favoriete onderwerpen. In achttien jaar huwelijk maakte Morisot meer dan 350 schilderijen onder haar eigen naam, in die tijd ongehoord veel voor een getrouwde vrouw.

© Karin Haanappel

Uitgelicht

Expositie Berthe Morisot à Nice in Musée des Beaux-Arts Jules CHéret Nice, 7 juni – 29 september 2024

Expositie Berthe Morisot et l’Art du XVIIIe siècle in Musée Marmottan Parijs, 18 oktober 2023 – 3 maart 2024

Expositie Berthe Morisot: Shaping Impressionisme in Dulwich Picture Gallery Londen, 31 maart – 10 september 2023

Expositie Julie Manet, la mémoire impressionniste in Musée Marmottan Parijs, 19 oktober 2021 – 20 maart 2022

Expositie Berthe Morisot, femme impressionniste in Musée d’Orsay Parijs, 18 juni – 22 september 2019