Berthe Morisot, femme impressionniste

Het impressionisme behoort nog steeds tot een van de meest populaire kunststijlen. Wie kent niet de schitterende doeken van de meester van het impressionisme Claude Monet? Wie heeft nog nooit gehoord van zijn collega’s Renoir, Degas, Pissarro en Sisley? Slechts weinigen weten dat van meet af aan een vrouw deel uit maakte van deze groep onafhankelijke kunstenaars die de geschiedenis in gegaan zijn als impressionisten. Nog minder mensen weten dat deze vrouw eigenlijk de aanzet heeft gegeven tot de nieuwe manier van schilderen en derhalve als pionier van het impressionisme bekend zou moeten staan.

De kunstgeschiedenis is een gekleurd verhaal dat sterk gericht is op het mannelijk talent en vrouwelijke vertegenwoordigers nog te vaak in depots en archieven laat liggen. Met de grote overzichtstentoonstelling ‘Berthe Morisot, femme impressionniste’ probeert Musée d’Orsay – in samenwerking met Musée national des beaux-arts du Québec, de Barnes Foundation in Philidelphia en het Dallas Museum of Art – daar verandering in aan te brengen. De NewYorker sprak in 2018 over een adembenemende tentoonstelling met werkelijk schitterende werken van een groots kunstenares: “The most interesting artist of her generation has been not so much underrated in standard art history as not rated at all.” 

Na een reis door Canadese en Amerikaanse musea is de grote overzichtstentoonstelling deze zomer eindelijk in Parijs te zien. De stad waar Berthe Morisot met veel passie en toewijding de meeste van haar doeken heeft geschilderd. De stad waar zij reeds in 1864 op de Salon werd geaccepteerd met haar, voor die tijd, zeer vooruitstrevende kunst. De stad waar kunstcriticus Gustave Geffroy in 1881 niet voor niets de volgende woorden schreef: “Niemand vertegenwoordigt het impressionisme met meer talent en met meer autoriteit dan Berthe Morisot”. Wat toen nog door iedereen erkend werd, is in de loop der tijd in de vergetelheid geraakt. Natuurlijk heeft de vroege dood van Morisot in 1895 hieraan bijgedragen. Immers, geboren in hetzelfde jaar als Renoir stierf zij 25 jaar eerder en heeft zodoende minder werken kunnen maken. Ook het feit dat het overgrote deel van haar schilderijen nog steeds in privé bezit is, draagt niet bij aan haar bekendheid. Echter, de belangrijkste reden voor haar onbekendheid is de hardnekkige ‘male-gaze’ in de kunstwereld. Vanuit dit mannelijke denken heeft men Morisot een verliefdheid op haar zwager, de schilder Édouard Manet, toegeschreven waardoor de aandacht van haar talent is afgeleid en hij nu bekend staat als een grote vernieuwer. Niets voor niets waren de slotwoorden van kunstcriticus Peter Schjeldahl in de NewYorker: “I am not alone in having remarked that most of our present, really engaging young painters are women. It stands to reason. Men have held forth at relative liberty for a few thousand years. They may continue to impress, but they are considerably less likely to surprise than a class of creators whose testimony, with exceptions mainly in literature, has tended to be patronized even when heeded. Let all canons fall until we have this imbroglio sorted out. How does the past century and a half of art register if, as an experiment, we set Berthe Morisot at center stage and look around from there? I think she can handle it.” Bezoek de tentoonstelling in Musée d’Orsay en ontdek met eigen ogen haar grote talent!

© 2019 Karin Haanappel 
Dit artikel staat in Magazine En Route nummer 164, zomer 2019

7E
Berthe Morisot, femme impressionniste
18 juni – 22 september 2019
Musée d’Orsay
1, Rue de la Région d’Honneur
www.musee-orsay.fr

© Kunsthistorica Karin Haanappel | www.berthemorisot.nl | All Rights Reserved